Ev temel topraklamasında bakır kesinlikle kullanılmaz.
Dünyada bulunan tüm metallerin kendine has özellikleri vardır. İşte o özelliklerden biri de kısaca SEP olarak adlandırabileceğimiz standart elektrik potansiyel. Birimi Volt. Çok kullanılan bir kaçtanesinin SEP i şöyle:
Mg : - 2,37 V
Al : -1,66 V
Cr: -0.74 V
Fe : -0.41 V
Sn: -0.14 V
Cu: +0,34 V
Ag: +0,86V
Au: +1,50V
Kullandığımız bu metallerin kimi + kimi - SEP e sahiptir. + ve - iki metal yanyana geldiğinde birbirlerini yiyecektir. + lar yeyici - ler ise yenici dir. Şebeke direklerinde havai hat iletkeninden kablo ile iniş yapılırken AL-CU adını verdiğimiz klemens kullanılır. Bu klemensin kullanılmasının sebebi de işte budur. Havai hat iletkeni alüminyum (AL), kablo ise bakır(CU) .Birbirlerine direkt temas ederlerse + - bakır alüminyumu yiyeceğinden bir süre sonra temas noktası yalıtkan hale gelecektir.Buna "galvanik korozyon" deniyor.
Yukarıda başlıktaki yazdığım gibi ev temel topraklamalarında bakır kullanılmamasının sebebi budur. Aynı mantıktan hareketle demir (Fe) - , bakır(Cu) + dır. Temel demirine topraklama için bakır bağladığın an iyi bir topraklama yapıyorum derken büyük bir hata yapıyorsun demektir. Bakır , demiri yiyeceğinden bu binanın statiğini bile etkileyen bir durum olacaktır.
Öte yandan elektrikte alüminyum ile bakır bir çok yerde birbiriyle temas etmek durumunda. Bunu önlemek için havai hatlarda kullanılan çözüm yukarıda bahsettiğim gibi AL-CU klemensler yani bir tarafı bakır bir tarafı alüminyum olan tümleşik bir klemens .Bakır tarafına bakır kabloyu alüminyum tarafına havai hat iletkenini bağlıyorum. Bununla beraber kullanılan başka yöntemlerde mevcut.
Ama öncelikle şunu belirtmek istiyorum bu "galvanik korozyon" olayının olması için diğer bir şart elektrolit bir ortam olması . Elektrolit, yani akımı iletebilen ortam . Örnek: Beton, toprak, hava, su (Toprak içi korozyon şartları betonunkinden daha ağırdır, bu nedenle temel topraklamasını betonun içine gömerek korozyona karşı önlem almış olurum ,temel topraklamasının çevresinde kazıklar arası bağlantı da bu nedenle bakırdan yapılır. Çünkü kazıklar toprağın içindedir ve toprakta korozyon daha fazla olacağından korozyona mukavemeti daha yüksek olan bakır tercih edilir ama bakır yoksa daha yüksek kesitli galvanizli şerit veya galvaniz örgülü çelik iletken de kullanılabilir)
Diğer yöntemler olarak alüminyum ve bakırın temas yüzeyleri arasında su ve rutubet girmeyecek şekilde boyama , bantlama ve metallerin arasına daha düşük potansiyelli bir metal konması (örneğin kalay) ndan bahsedebiliriz. Mesela elektrik tesisatlarında kullandığımız kablo pabuçları kalay kaplı bakırdır. Bu da kablonun alimunyum veya çelik bir yüzeye (pano,şalter) bağlandığında korozyonu önlemek için kullanılmaktadır.
Ayrıca havai hatlarda kullanılan alüminyum iletkenin yüzeyi hava ile temasından ötürü bir süre sonra alumin denilen çok ince ve sert bir oksit tabakası ile kaplanır. Bu tabaka dış etkenlere karşı koruyucu olması açısından iyidir, ancaaak elektriksel yönden yalıtkan bir yapıya sahiptir bu nedenle temas yüzeylerinde iyi bir iletkenlik sağlaması için bu oksit tabakasının kaldırılması ve yeniden oluşmasını engellemek için önlem alınması gerekmektedir. Bu önlem olarak sarı macun kullanılır, iletkenin temas yüzeyi veya ek noktası tel fırça ile temizlenerek üzerine sarı macun sürülür böylelikle yeniden oksit tabakasının oluşması engellenir.
Hani "futbol sadece futbol değildir" diyorlar ya sanırım aynı şeyi elektrik için de söyleyebiliriz ,içine daldıkça derinleşen bir okyanus gibi...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder